Powrót do zdrowia po operacji wymaga czasu, a nierzadko także wsparcia wielospecjalistycznego zespołu medycznego: lekarza, pielęgniarki, fizjoterapeuty, dietetyka czy psychologa. W procesie zdrowienia kluczową rolę odgrywają m.in. sposób odżywiania chorego oraz aktywność fizyczna po operacji, jak i przed nią. Dlatego czas oczekiwania na zabieg warto wykorzystać na przygotowanie organizmu do późniejszej rekonwalescencji. Przestrzeganie kilku zaleceń może przyspieszyć regenerację organizmu po operacji, zmniejszyć ryzyko powikłań oraz skrócić czas pobytu w szpitalu. Poznaj najważniejsze wskazówki.

Rekonwalescencja po operacji

Spis treści:

  1. Czym jest rekonwalescencja i jak długo trwa?
  2. Powrót do zdrowia po operacji
  3. Gojenie się ran po operacji
  4. Czego nie należy robić po operacji?
  5. Aktywność fizyczna po operacji
  6. Dieta po operacji

Czym jest rekonwalescencja i jak długo trwa?

Rekonwalescencją nazywamy proces powrotu do zdrowia i sił np. po urazie, wypadku, przebyciu choroby lub zabiegu chirurgicznego. Zaczyna się tuż po zdarzeniu, trwa podczas pobytu w szpitalu i dalej po powrocie do domu. Trudno określić długość trwania rekonwalescencji, ponieważ jej przebieg zależy od wielu różnych czynników np. przyczyny, stanu zdrowia chorego sprzed choroby i indywidualnych zdolności jego organizmu do regeneracji, a także od zastosowanych metod wsparcia oraz pomocy specjalistów.

Przykładowo, jeżeli choroba, operacja lub uraz spowodują ograniczenie sprawności fizycznej, chory będzie potrzebował rehabilitacji ruchowej. Po wypadku lub w przewlekłej chorobie niezbędna może być również pomoc psychologa. Niektórzy pacjenci mogą potrzebować domowych wizyt pielęgniarki np. w celu prawidłowej zmiany opatrunku na trudno gojącej się ranie. W przypadku każdego chorego powrót do zdrowia wiąże się także ze zwiększonym zapotrzebowaniem na składniki odżywcze, a więc odpowiednia dieta będzie kolejnym z czynników sprzyjających efektywnej rekonwalescencji.

Powrót do zdrowia po operacji

Na to, jak szybko chory wróci do zdrowia po operacji ma wpływ szereg czynników, do których należą zarówno działania podejmowane po zabiegu, sama interwencja chirurgiczna, jak i wcześniejsze przygotowanie do operacji.

W przypadku zabiegu planowego, pacjent ma niejako przewagę – może się do niego przygotować.

Dlatego czas oczekiwania na operację warto wykorzystać na wzmocnienie organizmu np. poprzez jego właściwe odżywienia, a także regularną aktywność fizyczną czy zrezygnowanie z używek. 

Celem specjalistów opiekujących się chorymi przed operacją, w trakcie i po niej jest minimalizacja urazu okołooperacyjnego. Takie postępowanie przyczynia się to do skrócenia czasu gojenia tkanek oraz przyśpieszenia rekonwalescencji, co ma przełożenie na zmniejszenie liczby powikłań pooperacyjnych, szybszy powrót do zdrowia oraz skrócenie czasu pobytu w szpitalu.

Gojenie się ran po operacji

Każda operacja wiąże się z naruszeniem ciągłości tkanek (np. skórnej, mięśniowej czy budującej narządy wewnętrzne). Ich gojenie się po zabiegu jest niezbędne, aby pacjent mógł powrócić do funkcjonowania sprzed operacji.

Niezależnie od tego czy rana powstała w sposób kontrolowany (np. podczas operacji) czy nie (np. w wyniku urazu), to proces jej leczenia jest tak samo złożony i przebiega w kilku etapach. Każdy z nich jest regulowany i ściśle kontrolowany przez wiele czynników, a w ich przebieg szczególnie intensywnie zaangażowany jest układ odpornościowy, który stara się chronić organizm przed dostaniem się drobnoustrojów przez ranę do organizmu, a jednocześnie pracuje nad odbudową tkanek.

Proces gojenia ran wymaga zatem sporych nakładów energetycznych i nagromadzenia substancji budulcowych. Wykorzystywane są przede wszystkim aminokwasy oraz glukoza z zapasów zgromadzonych w organizmie. Jeżeli pacjent jest niedożywiony i nie posiada rezerw substancji odżywczych, wówczas narażony jest na spowolnienie procesu gojenia ran, a także powstanie powikłań np. zahamowania procesu gojenia czy zakażenia rany w efekcie czego dojść może do rozwoju przewlekłych,  trudno gojących się ran.

Czego nie należy robić po operacji?

Najważniejszą zasadą, której należy się trzymać, aby proces powrotu do zdrowia przebiegł prawidłowo, to przestrzeganie zaleceń lekarza prowadzącego oraz innych specjalistów zespołu medycznego. Zdarza się, że chorzy unikają wizyt kontrolnych, nie przyjmują przepisanych im leków, nie pielęgnują należycie rany pooperacyjnej lub wprowadzają modyfikacje w zaleconym przez dietetyka sposobie odżywiania. Często pacjenci chcąc skrócić czas rekonwalescencji po operacji zbyt szybko rezygnują z należytego wypoczynku i nadmiernie się obciążają.

Po zabiegu chirurgicznym oraz pobycie w szpitalu, które są stresujące dla organizmu, trzeba dać mu czas na regenerację i powrót do pełni sił. Rekonwalescencja po operacji wcale nie musi oznaczać leżenia w łóżku.

Aktywność fizyczna po operacji

Aktywność ruchowa jest ważna dla utrzymania prawidłowej pracy i siły mięśni, pomaga także zapobiegać sarkopenii (utracie tkanki mięśniowej), dlatego kolejnym elementem efektywnego zdrowienia jest wczesne uruchamianie pacjentów po operacjach. W praktyce oznacza to, że w większości przypadków zachęca się chorego do aktywności fizycznej już w pierwszej dobie po operacji. Początkowo są to proste ćwiczenia i niewielki ruchy wykonywane pod nadzorem fizjoterapeuty lub pielęgniarki. Samo wstanie z łóżka i przejście kilku kroków to już bardzo istotny element usprawniania. Z czasem intensywność aktywności ulega zwiększeniu, a czas jej trwania wydłuża się. Aktywność fizyczna po operacji nie może być zbyt obciążająca, zwykle nie zaleca się choremu dźwigania ciężkich przedmiotów, ani wyczerpujących ćwiczeń. Tkanka mięśniowa potrzebuje czasu na regenerację, a także materiałów budulcowych.

Do budowy i wzmacniania mięśni potrzebne są aminokwasy, a do ich pracy glukoza. Dlatego chcąc, aby rehabilitacja przebiegała efektywnie, należy ćwiczyć regularnie dbając także o prawidłowe odżywienie chorego.

Dieta po operacji

Troskę o prawidłowe odżywienie pacjenta warto rozpocząć jeszcze przed operacją. Należy dążyć do tego, aby chory poddawany zabiegowi chirurgicznemu nie był niedożywiony, ani zagrożony niedożywieniem. Dlatego już na etapie w których chory skierowany został na operację należy zwrócić uwagę czy jest on prawidłowo odżywiony. Jeżeli nie, lekarz zadecydować może o konieczności przeprowadzenia interwencji żywieniowej np. na 7-14 dni przed planowanym zabiegiem.  Zdarzają się takie sytuacje, kiedy w trosce o dobro pacjenta, powodzenie leczenia oraz dalszy proces rehabilitacji i rekonwalescencji lekarz decyduje o konieczności odroczenia zabiegu operacyjnego celem przeprowadzenia wspomnianej interwencji żywieniowej: modyfikacji diety, zwiększenia spożycia składników odżywczych, aby poprawić stan metaboliczny organizmu pacjenta.

 

Podobnie jak przed zabiegiem, również i po unika się obecnie długotrwałego głodzenia. Zazwyczaj  wznowienie przyjmowania pokarmów zalecane jest najszybciej, gdy to możliwe. W większości przypadku (o ile nie ma przeciwwskazań) chory może przyjąć pierwszy posiłek już w ciągu pierwszych 24 godzin po operacji. Przeważnie nic nie stoi na przeszkodzie, aby chory mógł spożywać tradycyjne posiłki szpitalne, czasem zastosowanie ma dieta lekkostrawna.

 

Może się jednak zdarzyć, że chory po zabiegu chirurgicznym nie toleruje jedzenia szpitalnego lub nie pokrywa nim całkowicie swojego zapotrzebowania na energię i składniki odżywcze. W takich sytuacjach lekarz zalecić zastosowanie wsparcia żywieniowego w postaci żywności specjalnego przeznaczenia medycznego np. gotowych preparatów do picia, takich jak Nutridrink Protein. W małej objętości zawiera skoncentrowaną porcję energii, białka oraz innych makro- i mikroelementów, które pomagają odżywić chorego po operacji, co sprzyja szybszej rekonwalescencji.