Żywienie medyczne zaliczane jest do form wspomagania leczenia pacjentów z różnymi chorobami. By ocenić, czy pacjent wymaga żywienia medycznego, przeanalizuj poniższy formularz i zsumuj uzyskane punkty.
1. Określ wskaźnik BMI (Body Mass Index) pacjenta, korzystając z podanego wzoru lub odczytując z wykresu.
Jeśli:
BMI < 18,5 → dodaj 2 punkty,
BMI = 18,5–20 → dodaj 1 punkt,
BMI > 20 → nie dodawaj punktów.
Wzór: BMI = masa [kg]/(wzrost [m])2
Przykład:
Chory ma 170 cm wzrostu i waży 50 kg.
BMI ze wzoru: 50/(1,70)2 = 50/2,89 = 17
BMI z wykresu: Odszukaj wagę pacjenta na osi poziomej, a na osi pionowej wzrost. Na przecięciu linii znajduje się BMI, które wynosi ok. 17. Dodaj zatem 2 punkty.
2. Określ procent utraty masy ciała w ciągu ostatnich 3 miesięcy, korzystając z podanego wzoru lub odczytując z wykresu.
Jeśli:
utrata masy ciała < 5% masy ciała → nie dodawaj punktów,
utrata masy ciała = 5–10% masy ciała → dodaj 1 punkt,
utrata masy ciała > 10% masy ciała → dodaj 2 punkty.
Wzór: 100 – (masa ciała aktualna/masa ciała sprzed 3 miesięcy*100) [%]
Przykład:
3 miesiące temu pacjent ważył 80 kg. W chwili obecnej waży 65kg.
100 – (65/80*100) = 100 – 81,25= 18,75%
Utrata masy ciała pacjenta wynosi 18,75%, więc dodajemy 2 punkty.
3. Zastanów się, czy chory w przeciągu ostatnich 5 dni jadł wyjątkowo mało lub wcale.
Jeśli:
Tak → dodaj 2 punkty,
Nie → nie dodawaj punktów.
4. Podsumuj punkty i odczytaj interpretację testu.
Suma punktów = 2 lub więcej → Chory potrzebuje żywienia medycznego, gdyż jest zagrożony rozwinięciem się złego stanu odżywienia.
Suma punktów < 2 → W chwili obecnej chory nie potrzebuje żywienia medycznego, ale należy stale monitorować jego stan odżywienia.
Jeśli z różnych względów niemożliwe jest określenie wagi i wzrostu pacjenta, ryzyko rozwinięcia złego stanu odżywienia można określić, odpowiadając na pytania:
- Czy chory cierpi na brak apetytu i je mniej niż wcześniej?
- Czy chory stracił na wadze w ostatnim czasie, nie odchudzając się?
- Czy chory wymiotuje lub ma biegunki?
- Czy chory ma problemy z gryzieniem pokarmów?
- Czy chory ma problemy z połykaniem pokarmów?
- Czy chory ma problemy z samodzielnym przygotowaniem i spożywaniem posiłków?
- Czy chory ma trudno gojące się rany lub odleżyny?
Jeżeli choć jedna odpowiedź jest twierdząca, należy bacznie monitorować stan odżywienia pacjenta. Warto zwrócić uwagę, czy chory je tyle, ile potrzebuje i czy nie chudnie. Jeśli chory jest słaby, apatyczny, cierpi na utrzymujący się przez dłuższy czas brak łaknienia u lub zaczyna tracić na wadze, zaleca się wprowadzenie żywienia medycznego.
Wskaźnik masy ciała – BMI
Aby policzyć wskaźnik BMI, dzielimy masę ciała chorego (w kilogramach) przez jego wzrost (w metrach) podniesiony do kwadratu. Otrzymany wynik porównujemy z tabelą.
Uwaga! Wskaźnik poniżej 18,5 oznacza niedożywienie.
Ważne! U ludzi starszych, u których zmniejsza się wzrost, zakres norm BMI przesuwa się w górę. W ich przypadku nawet wskaźnik równy 22 może oznaczać niedożywienie.
Jeśli BMI chorego jest poniżej 18,5 należy jak najszybciej wdrożyć wsparcie żywieniowe. Również pacjenci, którzy w przeciągu ostatnich 3-6 miesięcy stracili w sposób niezamierzony 10 proc. masy ciała, powinni skontaktować się ze specjalistą i zadbać o zwiększenie ilości kalorii w diecie. Osobom z BMI w granicach 18,5-20 zaleca się dodatkową konsultację i monitorowanie masy ciała, aby zapobiec rozwojowi niedożywienia.
Chorzy na nowotwory są szczególnie narażeni na niedożywienie. Dotyka ono od 50 do 100 proc. pacjentów (w zależności od umiejscowienia nowotworu).
Autor: Redakcja “Opieki nad chorym”
